CITIZEN SCIENCE TO THE RESCUE!
DCMR is in veel gevallen een soort stethoscoop van het Rijnmondgebied. Het bekendste voorbeeld daarvan is misschien wel het luchtmeetnet, waarmee we voortdurend inzage hebben in de luchtkwaliteit, maar van alle onderwerpen waarbij DCMR is betrokken kan je gerust stellen dat we veel ondernemen om dingen zo goed mogelijk te meten. Of het nou gaat om decibels, stikstofdeeltjes in de lucht of lood in de grond, ook op het gebied van meten is er altijd behoefte aan innovatie. Zoals we eerder in deze DCMR Connect hebben gezien, wordt met innovatie niet altijd een technologische vooruitgang bedoeld. Om in het Rijnmondgebied de vinger aan de pols te kunnen houden, heeft DCMR zelfs geïnnoveerd door een stokoud spreekwoord in de praktijk te brengen: vele handen maken licht werk.
Een beetje achtergrond…
Inwoners van Hoek van Holland geven aan regelmatig met stofoverlast te maken te hebben. Veel inwoners treffen vaak zwart stof aan op bijvoorbeeld hun tuinmeubels. Tijdens een zuiderstorm in augustus van 2019 kwamen er ineens meer dan 100 meldingen van stofoverlast binnen bij DCMR. Onderzoek liet vervolgens zien dat inwoners vaker last ervaren dan het aantal meldingen deed vermoeden. Sindsdien staat dit onderwerp dan ook hoog op de agenda van DCMR.
Natuurlijk heeft DCMR de gebruikelijke instrumenten ingezet om de bewoners van Hoek van Holland te helpen, zoals het in kaart brengen welke bedrijven de overlast veroorzaken en hier extra controles uitvoeren. Ook hebben we het beleid van bedrijven weten te beïnvloeden, door hen erop te wijzen de activiteiten te minderen bij een bepaalde windrichting en windkracht. Stofoverlast is alleen moeilijk om in kaart te brengen. Gelukkig kon DCMR hier rekenen op innovatie uit een verrassende hoek: Citizen science tot the rescue!
Wat is Citizen Science?
Citizen Science klinkt misschien wel als de naam van een superheld die in actiefilms strijdt voor het goede, en eigenlijk is die beschrijving niet eens zo gek. Met Citizen Science wordt bedoeld dat “gewone” burgers wetenschappers helpen bij hun werk. Dit doen ze door bijvoorbeeld observaties en metingen te verrichten. DCMR kan met de hulp van inwoners sneller en veel gerichter onderzoeken uitvoeren, en bovendien wordt de omgeving veel meer betrokken bij het werk van DCMR. Het Citizen Science-project van Hoek van Holland is hier een goed voorbeeld van!
35 superhelden
Om de stofoverlast op Hoek van Holland beter aan te kunnen pakken werd DCMR bijgestaan door 35 inwoners die zich van juni tot oktober 2020 een aantal maanden intensief heeft ingezet om het probleem goed in kaart te brengen. Hoe beter we het probleem snappen, hoe beter we het kunnen aanpakken. De 35 superhelden hebben in enkele maanden 500 plakmonsters van zwart stof verzameld. Deze monsters zijn
vervolgens door DCMR onderzocht en bleken vooral uit kolen- en ertsstof, maar ook zand en plantenresten te bestaan. Behalve het verzamelen van stofmonsters hebben de inwoners ook bijgehouden wanneer ze hoeveel overlast ervaren. De combinatie van deze (1400!) observaties en stofmonsters leverde veel waardevolle inzichten op en, zoals gebruikelijk in de wetenschap, ook nieuwe vragen.
Wat we weten, en wat we nog willen weten
Mede dankzij de inzet van de inwoners weten we nu dat twee kolenoverslagbedrijven ten zuidwesten van Hoek van Holland de bron zijn van het kolenstof. Ook heeft de inzet van de inwoners aangetoond dat stofoverlast veel meer is dan alleen een combinatie van windrichting en windkracht, aangezien er ook op windstille dagen sprake bleek van overlast. Ook bleek dat koolstof lang niet altijd de oorzaak van de overlast was.
Het belang van Citizen Science
Dankzij de inzet van de inwoners van Hoek van Holland weet DCMR nu veel meer over de aard en (mogelijke) oorzaken van de stofoverlast. Dit biedt aanknopingspunten voor vervolgonderzoeken en werpt zelfs licht op mogelijke oplossingen, zoals bijvoorbeeld braakliggende terreinen inzaaien met gras. Ook heeft DCMR dankzij Citizen Science nieuwe inzichten voor het opstellen en aanpassen van vergunningen. Zo kunnen maatregelen om stofoverlast tegen te gaan in een vergunning worden opgenomen, een belangrijke manier om de leefbaarheid in de omgeving te verbeteren.
Citizen Science en de toekomst
Citizen Science-projecten zoals die in Hoek van Holland zijn kenmerkend voor de innovatie die DCMR voor ogen heeft. Het is een waardevol instrument om de omgevingskwaliteit te verbeteren, dat rust op een goede samenwerking tussen de verschillende stakeholders. Zo hebben de 35 superhelden van de werkgroep Stofoverlast Hoek van Holland samengewerkt met de gebiedscommissie Hoek van Holland, de overslagbedrijven, Deltalinqs en DCMR.